Co może być przyczyną braku kontaktu wzrokowego u dziecka?

Kontakt wzrokowy podczas interakcji społecznych jest bardzo ważny. Już kilkumiesięczne niemowlęta kierują swój wzrok zdecydowanie częściej na oczy swoich rodziców niż na inne części twarzy. Patrząc w oczy drugiemu człowiekowi, dzieci uczą się komunikacji, skupienia uwag na rozmowie, rozpoznawania mimiki, interpretowania emocji, rozpoznawania twarzy. Patrzenie i aktywna obserwacja to również czynniki wpływające na rozwój inteligencji. Kiedy więc zauważasz, że dziecko ma problemy z kontaktem wzrokowym, warto zaczerpnąć porady u specjalisty.

Brak kontaktu wzrokowego może być objawem autyzmu

Problemy z nawiązywaniem kontaktu wzrokowego u dziecka mogą wskazywać na choroby o charakterze autystycznym, dlatego też w przypadku stwierdzenia niepokojących objawów należy skontaktować się ze specjalistą, który dokona stosownej diagnozy. Istnieją potwierdzone naukowo badania (m.in. Marcus Autism Center, Emory University School of Medicine w USA), które potwierdzają, że stopniowe zanikanie kontaktu wzrokowego u dziecka może być jednym z pierwszych symptomów wskazujących na zaburzenia ze spektrum autyzmu.

Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami już u niemowląt w wieku od 2 do 6 miesiąca życia można zauważyć zmniejszającą się częstotliwość kontaktu wzrokowego. Jednocześnie autyzm diagnozowany jest u dzieci, które ukończyły 2. rok życia, a więc wtedy, gdy pojawiają się znacznie bardziej zaawansowane symptomy zaburzeń, w tym m.in. opóźnienie rozwoju społecznego, zaburzenia umiejętności językowych, brak reakcji na własne imię itp.

Jeśli zauważasz, że dziecko nie jest w stanie nawiązać kontaktu wzrokowego i pojawiają się inne niepokojące objawy wskazujące na zaburzenia rozwojowe, zdecydowanie należy skorzystać z pomocy w poradni psychologicznej.

Zaburzenia integracji sensorycznej

Zaburzenia integracji sensorycznej związane są z poszczególnymi zmysłami, w tym zmysłem wzroku. Mogą objawiać się ogólnymi problemami w rozwoju psychoruchowym dziecka, zachowaniu i rozwoju. Problemy wzrokowe w tym przypadku mogą mieć różny charakter. U dzieci podreaktywnych może dochodzić właśnie do braku kontaktu wzrokowego, a także ignorowania bodźców wzrokowych, np. przeszkód na drodze. Zdarza się, że dziecko nie reaguje na zbliżające się w jego kierunku przedmioty, odwraca wzrok od jasnego światła lub długo wpatruje się jeden punkt (np. twarz) bez żadnej reakcji. Jednocześnie zaburzenia ze strony wzroku mogą też objawiać się nadreaktywnością lub intencjonalnym poszukiwaniem mocnych wrażeń sensorycznych.

Oczywiście objawów zaburzeń integracji sensorycznej jest znacznie więcej i obejmują one różne zmysły. Niemniej w przypadku zauważenia niepokojących symptomów również konieczne jest wykonanie diagnozy w tym kierunku.

Słaby kontakt wzrokowy u dzieci nie zawsze oznacza poważną chorobę

Problemy z nawiązaniem kontaktu wzrokowego z dzieckiem nie zawsze muszą wskazywać na zaburzenia ze spektrum autyzmu czy zaburzenia integracji sensorycznej . Wprawdzie jest to charakterystyczny objaw tych chorób, jednak trzeba też pamiętać o innych czynnikach, które nie zawsze są bezpośrednio związane z poważnymi zaburzeniami. Małym dzieciom trudno jest przez dłuższy czas skupiać uwagę na spojrzeniu dorosłego. Może być to szczególnie problematyczne, jeśli maluch z tego powodu jest często strofowany, nakłaniany lub wręcz zmuszany. W niektórych przypadkach brak kontaktu wzrokowego dziecka z rodzicem może wynikać wręcz ze stresu.

W przypadku autyzmu kontakt wzrokowy zaburzony jest w sposób trwały, a do tego dochodzi szereg innych symptomów. Zdecydowanie warto obserwować dziecko, a w uzasadnionym przypadku skontaktować się ze specjalistą, który rozwieje wszelkie wątpliwości.

Przejściowy charakter trudności z kontaktem wzrokowym u dzieci

Warto pamiętać, że brak kontaktu wzrokowego u dziecka może być również przejściowy i związany z etapem rozwoju. Dzieci w różnym wieku mogą mieć trudności z utrzymaniem długotrwałego kontaktu wzrokowego, na przykład ze względu na rozwijające się umiejętności motoryczne, które skupiają ich uwagę na innych bodźcach. W takich przypadkach nie ma powodu do niepokoju, a rodzice powinni obserwować dziecko i dawać mu czas na rozwój.

Ważne jest, aby nie lekceważyć problemów z kontaktem wzrokowym u dziecka, ale jednocześnie nie wpadać w panikę. W przypadku zauważenia niepokojących objawów warto skonsultować się ze specjalistą, który oceni sytuację i w razie potrzeby zaproponuje odpowiednie wsparcie. Wiele zaburzeń rozwojowych może być skutecznie diagnozowanych i leczonych, jeśli zostaną wykryte we wczesnym etapie. Dlatego kluczowe jest świadome podejście rodziców oraz współpraca z profesjonalistami w celu zapewnienia dziecku najlepszych warunków do rozwoju. Warto pamiętać o indywidualnym tempie rozwoju dziecka

Utrzymywanie kontaktu wzrokowego a etap rozwoju dziecka

Każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie, co oznacza, że niektóre dzieci mogą nawiązywać kontakt wzrokowy później niż inne. Nie zawsze musi to być powodem do niepokoju, zwłaszcza jeśli dziecko rozwija się prawidłowo pod względem motorycznym, językowym i społecznym. Warto jednak obserwować postępy dziecka i porównywać je z ogólnymi wskaźnikami rozwoju, aby w razie potrzeby skonsultować się ze specjalistą.

Podsumowując, brak kontaktu wzrokowego u dziecka może mieć różne przyczyny, od zaburzeń ze spektrum autyzmu, przez zaburzenia integracji sensorycznej, po indywidualne tempo rozwoju czy chwilowe problemy z koncentracją. Ważne jest, aby obserwować dziecko i w razie potrzeby skonsultować się z lekarzem lub psychologiem, który pomoże ocenić sytuację i ewentualnie zaproponować odpowiednie wsparcie.